( 3440) بشنو الفاظ حکیم پردهاى |
|
سر همانجا نه که باده خوردهاى |
( 3441) مست از میخانهاى چون ضال شد |
|
تَسخَر و بازیچه اطفال شد |
( 3442) مىفتد این سو و آن سو هر رهى |
|
در گل و مىخنددش هر ابلهى |
( 4339) او چنین و کودکان اندر پىاش |
|
بىخبر از مستى و ذوق مىاش |
( 3444) خلق اطفالند جز مست خدا |
|
نیست بالغ، جز رهیده از هوا |
مستى: در اصطلاح صوفیان دهشتى است که دوستدار را در حال مشاهده جمال محبوب دست دهد و در آن حالت قّوه حاسّه او از کار بیفتد و شادمانى و نشاط و حرکت و انبساط در باطن وى پدید آید. و بود که سالک در غلبه این حالت بىاختیار حرکاتى کند و یا سخنانى گوید و آنان را که از سرّ ضمیر او آگهى نیست، آن حرکتها را نشانه جنون وى گیرند. اگر صوفى را چنین حالت پدید آید باید از مردم کناره گیرد و خلوت گزیند تا آن حالت از او برود.
حکیم: مولانا غالبا به سنائی، حکیم اطلاق می کند.
حکیم پردهاى : حکیمی که ازچشم خلق پنهان بوده است.
ضال: گمراه، برون رفته، برون شده. بی هدف به راه افتاده وراه خانه را ازمستی گم کرده.در این ابیات به مشتان حق که درنظر مردم عادی ، راه گم کرده می آیند وخلق آنهارا مسخره می کنند،اطلاق شده است.
تسخر: مسخره که با او فسوس کنند.
بالغ: بلوغ به رشد سنی نیست، بالغ کسی است که از دنیا وهوای نفس بریده، ومست معرفت حق است.
( 3440) قول حکیم مجذوب و سالک را شنیده همانجا که باده خوردهاى بخواب. ( 3441) وقتى مستى از میخانه بیرون رفت اسباب تمسخر و بازیچه اطفال خواهد شد.( 3442) او در کوچهها و راهها هر دم میان گلها مىافتد و هر ابلهى باو مىخندد. ( 3443) او در حال مستى و کودکان در پشت سر او از مستى و ذوق و نشاه او بىخبرند.( 3444) خلق همگى اطفالند جز آن که مست باده الهى است و جز کسى که از دام هوس رسته باشد شخص بالغى وجود ندارد.
دنیا پرستان که همگى سر گرم بازیچه متاع دنیایند کودکند، هر چند به صورت بالغ مىنمایند. بالغ کسى است که هوى و هوس را در خود کشته است. دنیا- پرستان مردان خدا را که روح حیوانى را در خود کشتهاند به بازیچه مىگیرند، حالى که بازیچه آنهایند و آن چه بدو دل بستهاند. اگر آدمى نفس حیوانى را در خود کشت پاک و لایق درگاه خداست و گرنه مردارى بیش نیست.
محمدرضا افضلی تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد .... |